Çocuğumuz gelişim sürecinde gündelik hayatta, okul hayatında veya yaşamının herhangi bir alanında pek çok problemle karşı karşıya kalır. Bu problemler bazen çocuğumuzun okul yaşamıyla, dersleriyle, arkadaşlık ilişkileriyle ve bizimle kurduğu ilişki ile ilgili olabilir. Çoğu zaman bu problemler çocuğumuzun gelişiminin doğal bir parçasıdır ve bu problemlerden elde edeceği belli kazanımlar vardır. Ebeveynler olarak çocuğumuzun yaşadığı problemlerden belli kazanımlar elde etmelerini isteriz. Bu yüzden de onlar bu problemlerini yaşarken onlara eşlik ederiz. Çocuğumuzun yaşadığı bu problemlerin düzeyine ve sıklığına göre de problemlere uygun çözüm yolları buluruz ve çocuğumuzla paylaşırız. Bazı durumlarda ise problemlere çözüm yolları üretmek, çocuklarımıza bu yürüyüşlerinde eşlik etmek giderek zorlaşır ve var olan durum içinden çıkılamaz bir hal alır. Bu içinden çıkılması zor durumlarda ebeveynler olarak bir şeyi gözden kaçırıyor olabiliriz, bakış açımızın probleme olan etkisini. Aslında problemlerin doğası da bu problemlerin düzeyleri ve çözüm yolları da bizim dünyayı algılayış biçimimiz ve hayata bakış açımızla ilgilidir.
Einstein problemlerin bakış açımızla olan ilişkisini ‘’ Problemi yaratan kafa yapısıyla problemi çözemezsiniz. ‘’ diyerek ortaya koyar. Einstein’ın vurguladığı gibi problemi ortaya çıkaran ve devam ettiren şey bakış açımızdır. Bu problemi çözmek için ihtiyacımız olan şey ise farklı bir bakış açısıdır. Bu farklı bakış açısını kazanabilmek ve ebeveynler olarak çocuğumuzun yaşadığı bu problemde ona eşlik edebilmek için var olan bakış açımızdan sıyrılıp başka bir bakış açısıyla bu probleme bakmamız gerekir. Bu cümlelerden sonra haliyle başka bir soru gündeme geliyor. Peki ama nasıl?
Bir benzetmeyle başlayalım. Ellerinizin çamurlu olduğunu ve kıyafetlerinizin de bir miktar çamurlu olduğunu hayal edin. Kıyafetlerinizi temizlemek istiyorsunuz. Ama ellerinizi sürdükçe elinizdeki çamur kıyafetlerinizi daha da kirletiyor. Kendinizi çaresiz hissediyorsunuz. Elleriniz bakış açınız, çamurlar ise problemlerinizdir. Ellerinizi temizleyip yani öncelikle ellerinizdeki(bakış açınız) çamurlardan kurtulup kıyafetinizdeki çamurları temizlemeyi (ana müdahaleyi) sonraki adıma bırakabilirsiniz. İşte bu noktada problemden bir adım dışarı çıkıp farklı bir bakış açısıyla problemi yeniden ele almanız gerekir. Bu süreçte çocuğumuzun problemine bakarken ‘’ne oluyor?’’, ‘’nasıl oluyor?’’ sorularına cevap aramanız sizin bu problemi farklı bir bakış açısıyla ele almanızı kolaylaştıracaktır. Bu sayede çocuğunuzun problemleri çözme yolculuğunda ona daha sağlıklı bir şekilde eşlik edebilirsiniz.
Yine bakış açımızı, algı çerçevemizi başka bir noktaya koymak ve yaşadığımız problemi çözmek için problemi belki de yeniden tanımlamamız ve yeniden çerçevelendirmemiz gerekir. Örneğin iş hayatınızda bir ‘’hata’’ yaptığınızda bunu hata olarak değerlendirmek yerine ‘’tecrübe’’ olarak değerlendirmeniz sizin iş motivasyonunuzu korur. Başka bir örnek daha vermek gerekirse ‘’size göre’’ çok konuşan birini laubali, patavatsız diye nitelendirmek yerine samimi ve dürüst bir insan olarak nitelendirdiğinizde o insanla sorun yaşama ihtimalinizi büyük oranda düşürmüş ve arkadaşlık ilişkilerinizi korumuş olursunuz. Bu örnekleri çoğaltabilir ve problemleri kendinize göre maksimum fayda anlayışı ile şekillendirebileceğiniz farklı çerçeveler de oluşturabilirsiniz. Peki bu yeniden çerçevelemeleri bir anda yapmak ya da kolayca yapmak kolay mı, tabi ki değil. Bunu yapabilmek için sık sık alıştırma yapmanız ve karşılaştığınız problemleri sık sık incelemeniz gerekir. Ama belki de bunu kolaylaştırmak için şöyle bir yöntem geliştirebilirsiniz: Problemlerinizi yeniden tanımlayabilmeleri ve önemli hatırlatmalarda bulunabilmeleri için zihninizde belli karakterler, imgeler oluşturabilirsiniz. Bu karakterler ve imgeler problemlerle karşılaştığınızda bir düğme görevi görerek size problemlerinizin bir adım dışına çıkmanızda ve çözüm yollarına ulaşmanızda yardımcı olabilir. Az problemli bol çözümlü bir hayat dilerim!
Muhammet Ali MERT
Psikolojik Danışman